هم زمان با رشد و گسترش روشهای مدیریت و تحقیقاتی در زمینه های گوناگون و کاربرد موثر سیستم مدیریت اطلاعات جغرافیائی ، این سیستم نیز کاربردهای متنوعی در موضوعات گوناگون دارد که در این مجموعه سعی شده به طور خلاصه تلفیق این سیستم با تقسیمات پستی کشور بیان گردد و حتی المقدور از مباحث تخصصی GIS که خوشبختانه اکثر فعالین در این زمینه آشنائی ضمنی با آن را دارند پرهیز گردد
از آنجائیکه این روش کاربردهای بسیار متنوعی در زمینه های مختلف دارد در این مجموعه به ذکر تعدادی از این موارد به صورت کاملا خلاصه خواهیم پرداخت
در ابتدا مختصری در ارتباط با مشخصات کد پستی و بانک اطلاعاتی ارزشمند آن درج می گردد
به طور کلی و بنا به گفته کارشناس محترم اداره فنی و کد گذاری پست کشور تمام مستحدثات بشری دارای یک کد پستی ده رقمی می باشد که علاوه بر تمام اماکن و ساختمان های کشور ؛ سایر تاسیسات شهری را نیز شامل میشود که در کل حدود 22 میلیون ( 16 میلیون ابنیه ساختمانی) کد صادر گردیده این کد در بر گیرنده دو بخش اصلی میباشد؛ بخش نخست شامل تا 6 رقم اول آن ؛ مربوط به کد محدوده جغرافیائی آن بوده و مابقی مربوط به نقطه قرار گیری آن است که در این روش تمرکز صرفا بر روی کد محدوده جغرافیائی و تا 5 رقم اول آن میباشد
انتخاب پنج رقم اول کد پستی در این مرحله بر این مبنا صورت گرفت که این کدینگ در بر گیرنده یک محدوده (پلیگون ) بوده و تمام سطح کشور را در بر میگیرد(11000 محدوده در سطح کل کشور)(2100 محدوده شهر تهران) . و از طرف دیگر فقط نقشه های پستی تا 5 رقم در اداره کل جغرافیائی و کد گذاری پست کشور تهیه گردیده. همچنین دسترسی به بانک اطلاعاتی کد پستی کشور تا حد 5 رقم آزاد می باشد (زیرا بانک اطلاعات تا 10 رقم شامل نام افراد و تلفن ثابت می شود که دسترسی به آن مجاز نمیباشد)
لازم به ذکر است الگوریتم تعیین حدود و ثغور این محدوده ها در داخل شهر ها معابر ، خیابانها و در خارج از شهرها جاده ها ، عوارض طبیعی و حد دهستان، بخش، شهرستان و استان بوده است و این محدوده ها از آغاز تا کنون تحت هیچ عنوان و شرایطی تغییر نکرده اند و ثابت می مانند.
همچنین بانک اطلاعاتی مرتبط با این مکانها خود به تنهائی کامل ترین بانک اطلاعات جغرافیائی کشور میباشد که برای نمونه در هر محدوده پستی میتوان تعداد واحد های ساختمانی با تفکیک ، مسکونی، آموزشی ، دولتی ، تجاری و اداری با تفکیک صنف فعالیت مربوطه (مطب ، نجاری، خیاطی ، خرازی و .... حدودا 70 صنف ) تعداد تلفن، ... که در مجموع به ازاء هر رکورد اطلاعاتی کد پستی 10 رقمی، 28 فیلد اطلاعاتی وجود دارد که این اطلاعات به طور مستمر در حال به روز رسانی می باشند .
به عنوان مثال میتوان میزان جمعیت ساکن را با توجه به تعداد واحدهای مسکونی دارای سکنه و با تخمین 90 درصد در هر محدوده با توجه به ضریب خانوار هر شهر و شهرستان اندازه گیری نمود که قابلیت بسیار مهمی به شمار می رود
ضمنا مزیت منحصر به فرد این روش که در هیچ یک از سیستم های اطلاع رسانی جغرافیائی دیگر وجود ندارد امکان ایجاد و تکمیل بانکهای اطلاعاتی گوناگون ، فقط و فقط با ارائه یک کد پستی می باشد . که در سایر پروژه های GIS این امکان باید توسط متخصصین فن و آن هم با استفاده از نقشه ها و عکس های هوائی و یا موقعیت یاب های ماهواره ای فراهم شود و در واقع با ابلاغ کد پستی ده رقمی طول و عرض جغرافیائی هر مکان قبلا مشخص گردیده
به عنوان مثال برای تهیه پهنه بندی پراکنش داروخانه ها میتوان فقط با دریافت کد پستی محل اقدام به تهیه نقشه مربوطه نمود همچنین این روش برای تمام صنوف قابل اجرا می باشد از جمله پزشکان متخصص، مراکز خدمات درمانی، تعمیرگاه های مجاز خودرو، معاملات ملکی ، رستوران ، ادراه جات و..... که فقط و فقط با ارائه یک کد پستی به راحتی نقشه پهنه بندی پراکنش آن ارائه می شود
برای نمونه نقشه GIS کد پستی 5 رقمی شهر تهران تهیه و ضمیمه گردیده است. از مزایای این روش هماهنگی کامل آن با سیستم مختصات جغرافیائی جهانی می باشد و میتوان تمام آمار و اطلاعات تهیه شده بر مبنای طول و عرض جغرافیائی را نیز بر روی آن پیاده و از آن استنتاجات لازم را کسب کرد.
ضمنا این سیستم مزیت آن را دارد که در صورت لزوم بتوان آنرا تا 10 رقم تدقیق نمود
برای نمونه یکسری از آمار و اطلاعاتی که بر مبنای کد پستی قبلا توسط سازمانها و ارگانهای مختلف تهیه گردیده است ذکر می گردد
1- میزان جمعیت در هر محدوده پستی با تفکیک سن و جنس (سازمان ثبت احوال کشور)
2- میزان و نوع و سال ساخت خودروهای موجود در هر محدوده ( اداره شماره گذاری نیروی انتظامی کشور)
3- تعداد مشترکین و میزان مکالمه با تلفن ثابت و همراه ( شرکت مخابرات و ارتباطات سیار)
4- تعداد مشترکین و میزان مصرف کل کیلو وات ساعت برق (وزارت نیرو، شرکت توانیر)
5- تعداد مشترکین و میزان مصرف متر مکعب آب ( وزارت نیرو، شرکت سهامی آب و فاضلاب کشور)
6- تعداد مشترکین و میزان مصرف متر مکعب گاز (وزارت نفت، شرکت ملی گاز)
7- آمار صدور روادید و میزان تردد از مرزهای هوائی و زمینی کشور (اداره گذرنامه نیروی انتظامی)
8- میزان عرصه و اعیان (ابعاد) املاک (اداره ثبت اسناد کشور) (در حال انجام)
پاره ای از موارد کاربردی
الف : حوزه مدیریت بحران EOC GIS، در این حوزه فقط با اتکا به بانک اطلاعاتی کد پستی میتوان از هم اکنون میزان خسارات مالی و صدمات جانی وارده نسبت به هر نوع حادثه غیر مترقبه را تعیین نمود به عنوان مثال در شهر های بزرگ هنگام زلزله که مهمترین تهدید بالقوه به شمار میرود ، بین ساعات کاری تراکم جمعیتی در مراکز آموزشی، دولتی ، اداری و تجاری (غیر مسکونی) بیشتر از مکانهای مسکونی بوده و به همین میزان صدمات وارده گسترده تر می باشد زیرا این مکانها اغلب دارای قدمت بیشتری نسبت به ابنیه مسکونی می باشند و با توجه به تعداد کل واحد های ساختمانی اعم از مسکونی و غیر مسکونی میتوان تخمین قابل قبولی از میزان متر مکعب آوار به وجود آمده بعد از سانحه بدست آورد . و بر همین مبنا اقدام به تجهیز اتاق های مدیریت بحران برای مناطق تحت پوشش نمود
در روستاها و شهرستانها اماکن آموزشی ، دولتی معمولا نوساز تر از ابنبه مسکونی بوده و این رابطه در این مناطق به طور نسبی معکوس می باشد. همچنین میتوان با تلفیق بانک اطلاعاتی اداره شماره گذاری نیروی انتظامی یک ذهنبت کلی نسبت به ضرر مالی وارده به دست آورد زیرا خودرو یک شاخص معتبر اقتصادی در میزان ثروت یک خانوار میباشد
ب: حوزه ترافیک، با تلفیق آمار بانک اطلاعاتی پست در خصوص پراکنش کاربری های مسکونی و غیر مسکونی و اطلاعات اداره شماره گذاری یک ذهنیت دقیق از میزان تردد در ساعات مختلف شبانه روز با توجه به بار قابل عبور ترافیکی در معابر و مقاصد سفر های درون شهری به وجود آورد.
ج: در حوزه سلامت Health GIS ، به طور اختصار با اخذ کد پستی محل سکونت و کار هر بیمار ، نقاط شیوع را بر روی نقشه گویا نمود و با تلفیق اطلاعات آن با سایر بانکهای اطلاعاتی اعم از جمعیتی ، جنسی ، آلودگی محیطی و ... استنتاجات اپیدمولوژیکی با ارزشی بدست آورد همچنین به عنوان مثال میتوان با اتکا به بانک اطلاعاتی کد پستی نسبت به نمونه برداری تلفنی در واحد های مسکونی هر محدوده اقدام نمود در واقع هم میتوان اطلاعات موجود را گویا نمود هم میتوان اطلاعات جدیدی با توجه به تراکم جمعیت ایجاد کرد. همچنین با توجه به درج شماره تلفن در بانک اطلاعاتی میتوان محلهای سابق سکونت و کار هر فردی را با توجه به شماره تلفن ثابت آن محل استخراج نمود .ضمنا از مزایای منحصر به فرد دیگر این روش عدم محو آمار برای اطلاعات گنگ و نا مفهوم مکانی می باشد زیرا با داشتن حتی نام شهر یا معبر اصلی میتوان حدود مکانی نقطه مورد نظر را از یک رقم تا چهار رقم کد پستی تعمیم داد.
د: حوزه انتظامی Crime GIS در این خصوص میتوان با اخذ کد پستی محل وقوع جرم و شاکیان و متهمین اقدام به تهیه نقشه پهنه بندی جنایت در مناطق مختلف نمود و استنتاجات بدیعی در خصوص احتمال وقوع اعمال مجرمانه اخذ و همچنین اقدام به مدیریت گشت های انتظامی برای مناطق پر خطر در مقابل مناطق کم خطر در هر ساعت از شبانه روز نمود .
ه : حوزه آمایش سرزمین ، با تلفیق تمام اطلاعات شهری و خدمات ارائه شده زیر بنائی (آب برق گاز تلفن )و خودرو، گذرنامه ، میتوان به یک رفتار سنجی اجتماعی در هر محدوده و شهر دست یافت و نسبت به برنامه ریزی برای تحقق توسعه پایدار به طور کاملا علمی و آکادمیک اقدام نمود.
همچنین این روش می تواند در سطح کلان کشوری مورد استفاده قرار گیرد و تمام اتفاقات اقتصادی اجتماعی اعم از موارد ذکر شده تا ارائه ارزاق عمومی و خدمات مالی و بانکی و ... به صورت مجزا و تلفیقی مورد ارزیابی و تحلیل قرار گیرند و با ارائه نقشه ها و نمودارهای پراکنش هر موضوع مدیریت کشور را کمک کرد تا با دیدی متفاوت اقدام به جمع بندی و برنامه ریزی بپردازد. همچنین پاره ای از اطلاعات ممکن است به خودی خود گویای مسئله خاصی نباشد ولی به مرور زمان و با تغییرات آن میتوان به استنتاجات بدیعی دست یافت.
از دیگر امکانات این روش امکان جمع آوری اطلاعات مرتبط با هر مدیریتی به صورت کاملا الکترونیکی میباشد که علاوه بر امکان استفاده از اینترنت میتوان با استفاده از شبکه پیام کوتاه تلفن همراه هر داده ای را به محض تولید جمع آوری نمود به عنوان مثال ارائه خدمات درمانی و داروئی و .... را منوط به ارسال یک پیام کوتاه برای شماره بانک اطلاعاتی نمود . زیرا شبکه تلفن همراه با داشتن 25 ملیون مشترک و پوشش 90 درصد نواحی کشور و در دسترس بودن همیشگی ، ارجحیت نسبی به اینترنت با 7 ملیون مشترک و 45 درصد پوشش دارد.
۱۳۸۷ تیر ۲۴, دوشنبه
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)